Recensie Looiedetten op Meander

Patty Scholten - Looiedetten

Niets zachter dan een mens, die optelsom van brekelijke botten…
door Yvonne Broekmans

Looiedetten is de nieuwste dichtbundel van Patty Scholten. Light verse van het goede soort en dus altijd een feestje. Net als in haar vorige bundel Bizonvoeten neemt zij haar lezers mee op reis. Daarbij verandert zij van werelddeel: Amerika wordt Afrika, het ideale werelddeel voor iemand die zo verslingerd is aan dieren en ze zo weergaloos kan portretteren, zou je denken. Het eerste deel heet Kampeerreis door Kenia en Tanzania, en hoe ideaal zo'n reis voor de inspiratie ook mag zijn, de praktische kanten ervan vragen toch om een behoorlijk aanpassingsvermogen. Dat wordt meteen al duidelijk in het eerste gedicht 'De safaritruck', dat eindigt met de regels: 'De dames hurken knus onder de assen/ als we tussen de leeuwen moeten plassen'. Tijdens het verdere verloop van de reis worden alleszins begrijpelijke reacties van de reisgenoten beschreven: de vrouwen gillen of huiveren en de deuren gaan op slot - ook al gaat het om een spinnetje of zijn de leeuwen te verjagen met een belachelijk stokje. De onderlinge verhoudingen binnen de groep, de amoureuze safarikok en een enkele stad die aangedaan wordt, leveren onderwerpen voor de gedichten. Maar zoals verwacht, beheersen de Afrikaanse dieren het leeuwendeel van deze afdeling. Gelukkig maar, want daar vind je juweeltjes, zoals deze beschrijving:

Het kameleon

Reptiel als blauwdruk van een klusjesman.
Een lange, roze rolmaat in zijn bek,
helm op zijn kop, gepantserd spijkerjack,
vier rechterhandjes kunnen er wat van.

Of is het beest een goochelact van plan?
Zijn kleur wisselen in kort bestek,
die kogellagers draaien zeer hightech:
de kleine leermeester van Hans Kazan.

Ik struin door Keniaanse bosjes,
want daar leven deze saurusminiaturen.
Ik pak er een en zet hem op mijn hand.

Terwijl zijn teentjes om mijn vingers sperren
zie ik zijn looiedetten naar mij gluren.
De Afrikaanse nacht is vol met sterren.

Deel twee van deze bundel draagt de titel Gesnorkel en levert een verrassende, nieuwe serie portretten, namelijk die van de waterdieren. Zelfs de onooglijksten komen vol tot leven door de scherpe observatie en de humoristische manier waarop Patty Scholten ze beschrijft en als spiegel laat fungeren.

De zeenaald

Neptunus naaide met die naald zijn knopen.
Geel-zwartgestreept, de staart een rode vlag,
zijn snuit is een trompetje. Op een dag
gaan poorten van Atlantis voor hem open.

Een rijtje eitjes, ogen van cyclopen,
versiert zijn buik. Hij is van 't zelfde slag
als zeepaarden, doet niet aan rolgedrag:
pa hoedt het kroost tot het is uitgekropen.

In 't vissenhuis draai ik me om en zie
- zij in een rolstoel, hij hurkt bij haar knie -
een vader die zijn kind te drinken geeft.

Zij lacht naar hem, haar mondje wit van melk.
De vis en vader vloeien samen, elk
vervuld van zorg om wie hem nodig heeft.

In het derde deel Afscheid zijn we weer in Nederland en nu worden meer mensen geportretteerd dan dieren. Wat hetzelfde blijft is de sonnetvorm, de heldere manier van kijken en de rake typeringen. In dit deel is de humor is nog milder van toon wanneer Patty Scholten met veel inlevingsvermogen de wereld schetst van verzorgingstehuizen, geestelijke en lichamelijke aftakeling. Ontroerend, maar tegelijkertijd heerlijk ontnuchterend, zoals het begin van het sonnet 'Klassieke muziek': 'Het heet misplaatst de recreatiezaal:/ bejaarden recreëren elke dag'.
Ook de gedichten over ouderdom zou je reisgedichten kunnen noemen. Ze zijn geschreven toen Patty Scholten negen maanden huisdichter was van de zorginstelling Heerewegen in Zeist. Het is geen ander werelddeel waar je terechtkomt, maar wel een totaal andere wereld. En zoals het Patty Scholten lukt om je de hitte van Afrika en het koele water te laten voelen, brengt ze ook plaatsen dichterbij - in letterlijke zin zijn ze niet zo ver van ons verwijderd, zoals de winkel in het verzorgingstehuis - en maakt ze tastbaar.

Patty Scholten - Looiedetten Uitgeverij Atlas, Amsterdam; 2006, 60 blz; € 15,-ISBN 10: 9045012499
ISBN 13: 978 90 450 1249 0
Yvonne Broekmans